در این نوشتار قصد دارم شما رو با سیستم عامل‌های همراه آشنا کنم. حتما توجه دارین که گفتم همراه و نه صرفا تلفن همراه.سیستم‌عامل‌های همراه که سیستم‌عامل‌های موبایل هم اطلاق می‌شن،دسته‌ای از انواع سیستم‌عامل‌ها هستن که مختص تجهیزات قابل حمل هوشمند‌اند.از تلفن همراه بگیرید تا تبلت‌ها، سیستم‌های هوشمند خودروها…کسی چه می‌دونه حتی شاید در آینده نه چندان در یخچال‌ها، لباس‌شویی‌ها و…
اما این سیستم‌عامل‌ها از اونجایی که نقش اصلی رو در رابط و تجربه‌کاربری ما به ارمغان میارن، پس دونستن انواع و اقسام اون می‌تونه ما رو در انتخاب هرچه صحیح‌تر و هوشمندانه‌تر یاری کنه.
سیستم‌عامل‌های هوشمند همراه از نظر سهم عمده بازار به چند دسته تقسیم می‌شن:
آی‌او‌اس(iOS) اپل، Android(اندروید) گوگل، سیمبین، Windows Phone(ویندوز فون)، Bada(بادا)، MeeGo(میگو) و Maemo(مائِمو) که دو سیستم‌عامل تمام لینوکسی هستنو یه سری دیگه که شاید خیلی تو کشور ما شناخته شده نیستن.
اول از همه می‌رم سراغ سیب گاز زده و با هم می‌بینیم که دلایل مقبولیت بالای دستگاههای مبتنی بر اون چیه.
واقعیت امر اینه‌که سیستم‌عامل شبه یونیکس اپل دارای فوق‌العاده‌ترین رابط کاربری و کاربردپذیریه که در نسخه‌ی ۵.۱ خودش به بالاترین سطح خودش رسیده.الان خیلی مهمهکه مفهموم کاربردپذیری رو برای همیشه بدونین! کاربردپذیری به‌طور خلاصه میزان سهولت کاربری یک محصول و نهایتا اثربخشی، کارایی و میزان رضایت اون رو مشخص می‌کنه. از این‌نظر سیستم‌عامل آی‌او‌اس اپل پیشتاز بلامنازعه.این به این معنیه که سخت‌افزار و نرم‌افزار گوشی تا بالاترین حد همگرایی و همسانی با هم قرار دارند.حالا این شاخص فوق‌العاده رو بگذارین در کنار میلیون‌ها اپلیکیشن کاربردی و با کیفیت در فروشگاه‌های اپل(اپل استور). اپلیکیشن‌ها همون نرم‌افرارهای کاربردی قابل نصب بر روی سیستم عامل‌اند که اتفاقا یکی از فاکتورهای تعیین کننده در برتری سیستم‌عامل‌ها از سوی کاربرنهایی شناخته می‌شن.تنها نقطه ضعف دستگاههای مبتنی بر این سیستم‌عامل، عدم وجود تنوع و قیمت بالای اون‌ها نسبت به محصولات مشابه‌ِ. همچون میلیون‌ها کاربر محصولات مبتنی بر این سیستم‌عامل مطمئن باشین، با صرف هزینه بالا هرگز پشیمون کیفیت قابل ارائه اون نمی‌شید.اما جالبه بدونید شرکت اپل تنها با داشتن ۴درصد سهم بازار مصرف کنندگان تلفن همراه، بیش از ۵۴درصد سود بخش تلفن‌های همراه جهان رو به‌خودش اختصاص داده.همین بیان کننده‌ی کل مطلب هست.از مشکلات اپل با پلتفرم فلش شرکت ادوبی، مقررات سفت و سخت اپلیکیشن نویسی و … اپل رو می‌گذارم به بحر علاقمندان ویژه این قسمت. دیگه نخ رو به خودتون دادم.
یکی دیگه از ضعف‌های سیستم‌عامل اپل، کامل نبودن عناصر و بازوان سیستم‌عاملشه که اگه شما هم مثل من دنبال ماجراجویی‌های بیش از تنها یک وسیله همراه هستین، حتما با من با بررسی سیستم عامل بعدی یعنی اندروید همراه باشین.
سیستم عامل متن‌باز اندروید بر خلاف رقیب قبلی، از هسته‌ی بسیار قدرتمند سیستم‌عامل لینوکس بهره می‌بره. این به این معنیه که قابلیت هرگونه تغییرات سیستمی و حرکت‌های گیگ‌وار روش میسره. اهل فن حتما منظور من رو متوجه شدن! دستگاههای مبتنی بر اندروید علاوه بر دارا بودن رابط کاربری مناسب، اپلیکیشن‌های کاربردی فراوانی دارن که از طریق اندروید مارکت(فروشگاه اندروید) قابل دسترسیه.البته دسترسی به این فروشگاه محدودیت‌های خودش رو داره که من نمونه‌های مشابه داخلیش رو برای اپلیکیشن‌های رایگان توصیه می‌کنم. ناگفته پیداست که اندروید هماهنگی بسیار خوبی با سرویس‌های گوگل داره.
شاید بزرگرین مزیت اندروید رو تنوع دستگاه‌ها مبتنی بر اون و قیمتش دونست.موردی که اپل با تک محصولی بودنش هیچ حرفی واسه ردههای پایین قیتمی نداره.البته اپل اخیرا با عرضه‌ی دوباره‌ی مدل‌های قدیمی خودش، بازار رده‌ی پایین قیمت‌ها رو هدف قرار داده.
ناگفته نمونه که در برخی مدل‌ها، رابط کاربری اندروید توسط شرکت‌های سازنده‌ی دستگاههای همراه دچار تغییراتی می‌شه.از این دست می‌شه به رابط کاربری تاچ‌ویز سامسونگ، سِنس اچ‌تی‌سی و تایم‌اسکیپ سونی‌اریکسون(به تازگی سونی!) اشاره کرد که در برخی موارد این دخالت خوب از کار دراومده در برخی موارد بد و ناامیدکننده.البته این روش دست‌بری برای شرکت‌های تولید کننده‌ی سخت افزارهای دستگاههای اندرویدی یه جور وجه تمایز به حساب می‌یاد. یه نکته جالب در مورد نسخه‌های اندروید، شیوه‌ی نام‌گذاریشونه.از دونات، شیرینی فنجانی،ماست یخ‌زده و نان‌زنجبیل بگیرید تا آخرین نسخه‌ی اندروید،یعنی نسخه‌ی۴اش به نام بستنی حصیری.
حالا بعد از آشنا شدن با پیشتازان سیستم‌عامل‌های همراه، نوبته سیستم‌عامل ویندوزه که جدیدا هم قدم‌های بلندی برای عقب نموندن از قافله برداشته.
ویندوز که نام سیستم‌عامل دستگاههای همراهشو از ورژن ۶.۵ به بعد از ویندوز موبایل به ویندوز فون تغییر نام داد، تلاش کرد با قرارداد بستن با شرکت‌های تولید کننده‌ی قطعات دستگاههای همراه، سهمی در این بازار رو به رشد به خودش اختصاص بده. نکته‌ای که قابله ذکره اینه که اپلیکیشن‌های ویندوز موبایلِ ۶.۵ به قبل، در نسخه‌های جدیدتر قابل استفاده نیستن. مایکروسافت هم با علم به فاکتورهای اصلی موفقیت یک سیستم‌عامل هوشمند، با معرفی ویندوز فون ۷ و رابط گرافیکی متروش، فروشگاه نرم‌افزاری یک‌پارچه‌اش رو با سیستم‌عامل‌های دسکتاپی ویندوز معرفی کرد.
تا حالا ۲تا از محبوب‌ترین سیستم‌عامل‌ها رو براتون معرفی کردم، نقاط مثبت و منفی‌شون رو به‌طور خلاصه براتون گفتم. ولی جایی نرین،هنوز با شما کار دارم. می‌خوام برم سراغ یه سیستم‌عامل جمع و جوری که جزء ردههای متوسط قرار می‌گیره، با نام بادا.
بله، بادا! سیستم عامل بادا که در زبان کره‌ای به معنی اقیانوسه، تلاشیه از طرف سامسونگ برای هدف قرار دادن ردههای میانی بازارهای مصرف. بادا یه سیستم‌عامل نوپاست که به تازگی در نسخه‌ی ۲اش نشانه‌هایی از تکامل داره دیده می‌شه.با حمایت‌ها و هزینه‌هایی که سامسونگ داره از سیستم‌عاملش به عمل می‌یاره، شاهد رشد اپلیکیشن‌های بادایی هستیم. خبر خوب اینه که بادا هم همانند اندروید متن‌بازه(به‌تنهایی متن‌باز بودن وجه‌مثبتی به‌حساب نمیاد! در پست‌های آینده به‌طور کامل به شرح دلایل می‌پردازم). اگه هزینه‌ی زیادی نمی‌خواین خرج بکنین و علاقمند به یه گوشی هوشمند ولی نه با امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری فوق‌العاده هستین، شاید بادا بهترین انتخاب ممکن شما باشه.نکته‌ی مثبت دیگه‌ی بادا داشتن پشتیبانی و نمایندگی رسمی در ایرانه.این می‌تونه یه امتیاز خوبی برای بادا به‌حساب بیاد.
سیستم‌عامل‌های تماما لینوکسی رو هم که توسط شرکت‌های بزرگی درحال حمایت هستن رو به هیچ‌وجه نباید از یاد ببریم.میگو و مائمو ۲نمونه از اینها هستن.
اگه بخوایم اشاره‌ای به سیستم‌عامل هوشمند محبوب سال‌های دور یعنی سیبمین هم بکنم چیزی به‌غیر از اعلام توفق توسعه‌ی رسمی این سیستم‌عامل که از قضا در آخرین روزهای حیاتش متن‌باز هم شده بود، ندارم. با متن‌باز شدن این سیستم‌عامل،هم‌اکنون کار توسعه اصلیش رو یک گروه کوچک ژاپنی بر عهده گرفتن. در پی این توسعه همچنان گوشی‌های محدودی توسط شرکت سازنده‌اش یعنی نوکیا، به بازار عرضه می‌شه.آخرین نسخه‌ی این سیستم‌عامل Anna و Belle هستن. البته اونایی که دستگاههای مبتنی بر این سیستم‌عامل دارن نگران نباشن، چرا که پشتیبانی از سیمبین تا سال ۵ سال دیگه ادامه داره. یکی از نرم‌افزارهای فوق‌العاده مبتنی بر سیمبین Ovi map بوده که البته در سیستم‌عامل‌های دیگه‌ای چون ویندوز فون ۷ ، مائمو و میگو انتقال داده شده. این برنامه به دلیل توسعه‌ی خوبی که در نقشه‌های ایرانش صورت گرفته، هنوزم هم که هنوزه بهترین انتخاب برای ایرانی‌ها به‌حساب میاد. می‌دونم! حتما براتون سوال پیش اومده پس نقشِ گوگل‌مپ اینجا چی می‌شه. حقیقتش اینه که هنوز نقشه‌های گوگل‌مپ برای ایران خوب توسعه پیدا نکرده. مگه اینکه من و شما با رفتن به سایت گوگل‌مپ، نقشه‌های منطقه جغرافیایی که بهش آشنای داریم رو ثبت کنیم تا ای سرویس رو هرچه بیشتر کامل‌ترش کنیم.البته مشتاقان ovi map همچنان می‌تونن به این نقشه روی هر دستگاهی که هستن از طریق آدرس اینترنتیش دسترسی داشته باشن. سیمبین در دوره‌ی حیات رسمی خودش و با توجه به نبود رقیب، با اپلیکیشن‌های خوبش، انتخاب هوشمندانه‌ای به‌حساب می‌اومد اما همون‌طور که گفتم این سیستم‌عامل رسما به تاریخ پیوسته و قراره توسعه‌ای روش صورت نمی‌گیره.توصیه ما هم اینه که دیگه دنبال دستگاههای مبتنی بر این سیستم‌عامل که تعداد کمی تو بازار دارن، نرین..
خوبه که از نام آشنای جاوا هم یادی بکنم. حقیقت اینه‌که جاوا به تنهایی یک سیستم‌عامل نیست و تنها چارچوبیه برای اجرای نرم‌افزارهای مختلف، سوای دستگاه مورد نظرشون، به‌این معنی کهقابلیت اجرای نرم‌افزارهای تحت جاوا در تمامی سیستم‌عامل‌هایی که اشاره کردم هست. پس نرم‌افرارهای بانکی رو هم می‌تونید با خیالی راحت روشون نصب کنین.
همان‌طور که دیدین، امروزه سیستم‌عامل دستگاههای همراه و سخت‌افزارِ به‌کار رفتشون نقش بسیار مهمی در خرید ما بازی می‌کنن.تصور خرید یه دستگاه همراه همانند یک کامپیوتر رومیزی خیلی خلاف واقع نیست. پس از این به بعد در کنار توجه به زیبایی ظاهری، به سیستم‌عامل، نوع و کیفیت صفحه نمایش و حتی نوع تکنولوژی صفحه‌نمایش لمسیش دقت کنین.کسی واقعا چه می‌دونه، شاید در آینده‌ای نه چندان در خرید یخچال و ماشین لباس شویی خونه هم نوع سیستم‌عامل عامل حرف اول رو بزنه!
این نوشتار در برنامه‌ی ۲۹ام “به‌روز” شبکه سه، به‌نویسندگی اینجانب پخش شده است.